 |
Tytuł: Prawda w życiu moralnym i duchowym |
| Redakcja: Dorota Probucka |
|
| Rok i miejsce wydania: Kraków 2009, 2016 | |
| Wydawca: Fundacja Instytut Wydawniczy “Maximum”, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN ISBN 978-83-61714-16-3 |
|
| okładka: miękka/twarda; format: B5, stron 250 | |
| seria: Międzynarodowe Forum Etyczne | |
| SPIS TREŚCI (PDF) | |
| cena: 40,00 PLN + koszty przesyłki ( z księgarni internetowej), zamówienie bezpośrednio z wydawnictwa 40,00 PLN + koszty wysyłki | |
| zamówienie: link do księgarni internetowej |
o Autorach: prof. UP dr hab. Dorota PROBUCKA
profesor w Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie, v-dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii UP, v-prezeska Polskiego Towarzystwa Etycznego, etyczka polska, obrończyni praw zwierząt, utylitarystka, koordynatorka projektów Fundacji „Maximum” ds. współpracy interdyscyplinarnej; Autorka książek: Utylitaryzm, Częstochowa 1999; Etyka. Wybrane zagadnienia i kierunki, Częstochowa 2004; Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Kraków, Wyd. Universitas, 2014; redakcja: Dylematy filozofii, Kraków 1999; Pasja czy misja. O uczeniu filozofii, (współredakcja – Adam Olech i Maciej Woźniczka), Częstochowa 2001; Etyka, psychologia, psychoterapia, (współredakcja: Andrzej Margasiński), Kraków 2004; Etyka i polityka, Kraków 2005, Etyka wobec sytuacji granicznych, Kraków 2007; Czy sprawiedliwość jest możliwa?, Kraków 2008; Prawda w życiu moralnym i duchowym, Kraków 2009; Etyka i dobro wspólne, Kraków 2010; Etyka i sens życia, Kraków 2011; Etyka i zło, Kraków 2013.
O książce: Zbigniew Herbert w Przesłaniu Pana Cogito nawoływał, abyśmy powtarzali nieustannie wielkie słowa, słowa magiczne, abyśmy powtarzali je z uporem. Natomiast w eseju Duszyczka pisał, że jednym z grzechów śmiertelnych kultury współczesnej jest to, ze małodusznie unika ona frontalnej konfrontacji z wartościami najwyższymi. Niniejsza książka o znamiennym tytule “Prawda w życiu moralnym i duchowym” jest próbą uniknięcia owego grzechu. Jej celem jest właśnie konfrontacja filozofów, politologów, socjologów z jedną z najwyższych, uniwersalnych wartości – prawdą. Książka jest dziełem zbiorowym, składa się z 37. artykułów umieszczonych w czterech rozdziałach. Pierwsze dwa, dotyczą miejsca i znaczenia prawdy w życiu moralnym i duchowym człowieka, natomiast kolejne, poszerzają perspektywę poznawczą o ukazanie wartości prawdy w nauce w ogóle i w naukach społecznych w szczególności.
Prawdę trzeba definiować i jednocześnie trzeba nieustannie poszukiwać dla niej adekwatnego miejsca w życiu każdego z nas, w naszych relacjach z innymi i z całym światem. Pytanie starożytnych Rzymian – Quis veritas? oraz jaką rolę odgrywa prawda w życiu jednostek i całych społeczeństw? – jest ciągle aktualne. Czyż nie jest tak, że egzystencja ludzka nabiera głębszego sensu dopiero w odniesieniu do prawdy? Atoli życie jednostek i istnienie całych cywilizacji traci swoją duchową moc przetrwania w momencie odwrócenia się od tej wartości.
Czy można zatem żyć bez prawdy? – W sensie biologicznym z pewnością tak, ale w wymiarze głębszym, poza ową cielesność wkraczającym, odwrócenie się od prawdy oznacza śmierć najgorszą z możliwych – śmierć duszy. Wyparcie się prawdy prowadzi bowiem prędzej czy później do dezintegracji psychicznej i intelektualnej człowieka, do dysonansu poznawczego i moralnego, w którym długo egzystować nie można. Wszak uznanie i szacunek dla prawdy to jeden z koniecznych warunków zdrowia psychicznego. Ale o jaką prawdę w tym przypadku chodzi? Wszak wyróżnia się wiele jej wymiarów : poznawczy, metafizyczny, egzystencjalny. Jest “prawda wiary” i “prawda rozumu”. Jest “prawda myśli” werbalizowanych w postaci zdań i “prawda bycia” rozumiana jako tożsamość owych myśli ze słowami i czynami. Niezależnie jednak od tego, jak się ją rozumie, prawda powinna być przewodnikiem, powinna oświetlać mroki naszego świata i naszego życia. Nie bez powodu Cyceron użyje zwrotu Veritatis luce – światło prawdy. Papież Jan Paweł II mówić będzie o Veritatis splendor – blasku prawdy, a dla Platona świetlana moc prawdy będzie tak wielka, że z konieczności porwie nas ku sobie.
Należy również pamiętać, że od czasów starożytnej Grecji filozofowie złączą prawdę z innymi wartościami. Z dobrem, któremu powinna służyć, ze sprawiedliwością, której powinna być wyrazem, ze szczęściem, które powinna warunkować. Prawdę wiązano również z mądrością, wszak zasada mądrości nie może być fałszywa oraz z poczuciem wolności rozumianej jako duchowe wyzwolenie od zła.
Na zakończenie trzeba podkreślić, że określenie się człowieka wobec prawdy oznacza moralny wybór i konieczność jego dokonania. Prawda musi pociągać za sobą wybór a tym samym niechęć do kompromisu. Z kompromisem pogodzić się nie daje, bo w swej naturze jest bezkompromisowa. Kompromis bowiem oznacza zgodę na zatarcie prawdy, na “zmącenie czystej wody” jak mówili Stoicy i uznanie owego zmętnienia za stan nie tylko naturalny ale wzorcowy.
Co zatem należy czynić aby owego poznawczego i moralnego zmętnienia w sobie uniknąć i nie paść jednocześnie jego ofiarą ze strony innych? Filozofowie odpowiadają, że trzeba pielęgnować w sobie “dobry umysł” – bona mens. Umysł, który zdąża ku temu co prawe i uczciwe, który nie służy wyłącznie jednostkowym lub zbiorowym interesom, który nie daje się zinstrumentalizować, podporządkować i zastraszyć. Umysł, który realizuje “posługę dążenia do prawdy”.
