Predrag Raos, Mayerling

   БAŁKAŃSKA SERIA LITERACKA  

Książkę wydano w ramach projektu Fundacji „Maximum” pt. „Bałkańska Seria Literacka” dofinansowanego z programu Unii Europejskiej, Kultura 2007-2013, EACEA Agency
The book was published with the support of the Culture 2007-2013 Programme
of The European Union by The EACEA Agency
Project Manager: Dr Dariusz Piotr Klimczak PRINCE2
Ambasador Projektu: Prof. Fabrizio Comi de Barandiaran, Agnieszka Żuchowska-Arent
Patroni Projektu: Noemie Fabregue, Corinne Mimran, Anna Hieropolitańska
AKTUAL_Logo_EACEA
 Raos_szablon_www  MAYERLING
 Autor: Predrag RAOS
Tłumacz: Agnieszka Żuchowska-Arent et al.
 Rok i miejsce wydania: Kraków 2011
ISBN Wydawcy: Fundacja Instytut Wydawniczy „Maximum”
ISBN Serii  978-83-61714-48-4
ISBN  978-83-61714-72-9
 okładka: miękka/twarda; format B5
 seria: Bałkańska Seria Literacka
 cena: 15,00 PLN + koszty przesyłki
 zamówienie: wypełnij formularz


Predrag_Raos_260408_1
o Autorze: PREDRAG RAOS – ur. w Zagrzebiu w 1951 roku, chorwacki pisarz, autor powieści, opowiadań, tłumacz z języka angielskiego, nazywany „chorwackim Lemem”. Uzyskał dyplom magisterski w dziedzinie chemii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu w Zagrzebiu. Publikował pod pseudonimami: Astor Petz i Pero Rotha. Ze względu na swój imponujący dorobek w dziedzinie literatury science-fiction przez wielu jest uznawany za najwybitniejszego chorwackiego pisarza tego gatunku. Na początku lat 70. XX wieku represjonowany więzienia za udział w chorwackiej wiośnie. Zadebiutował w 1978 roku powieścią młodzieżową o klubie country pt. 22 września (chorw. 22 rujna). W 1979 roku opublikował dwutomową powieść pt. Brodolom kod Thule, w której zaprezentował futurologiczną narrację zakotwiczoną w nauce, wprowadzając do gatunku hard SF tematykę społeczną, kulturową i filozoficzną. Powieść Nul Effort (1990) to najlepszy przykład tego gatunku i dzieło Raosa. Podobne tematy i wysoko rozwinięty styl literacki zaprezentował Raos w serii opowiadań opublikowanych głównie w 1980roku (m.in. Prawa półkula; Skorpion na języku). Krótka powieść Mayerling (1996), pokazuje nowy styl epicki krotka narracja, filozoficzne rozważania, moralizatorstwo. Powieść science fiction dla dzieci Od wojny do gwiazdy (1996) jest jednym z pierwszych dzieł opisujących bałkańską wojnę domową. Drugim kręgiem tematycznym Raosa jest humor parodystyczny (w Syriuszu, cyklu historii Blesave’a) oraz w powieści Mnogo vike nizašto (1985). Ale parodia jest najbardziej widoczna w innych gatunkach: kryminologii (Zabijcie Hamleta, 1986) i erotycznej (Ta današnja smradež, 2002), czy real political fiction (dramat Mrok Ziemi, 1998; Tajna Piranskog trokuta, 2002). Jego libretto do musicalu W życiu i teatralny monolog Wzdrav razum otrzymał nagrodę Marin Držić, a jego jedyny dramat Mrok Ziemi wystawiono w profesjonalnym teatrze, a zpowodu aluzji do Franja Tuđmana został usunięty w 1999 roku z repertuaru. W 2006 Raos wydał dramat W życiu wszystko jest grą. Po wstąpieniu do Stowarzyszenia Pisarzy Chorwackich, wydał kilka książek, a nawet otrzymał stypendium chorwackiego Ministerstwa Kultury za napisanie powieści. W 2007 roku opublikował obszerną powieść fantasy Lot Nancija Konratata, zaś w 2012 roku filozoficzną powieści fantasy Księgi Hioba, w której bohater w zamkniętym pomieszczeniu przemawia do Boga. Występuje regularnie w serialu Željka Malnara „Nocna zmora” (TV Zagrzeb).

o książce: Mayerling to powieść, która powstała w roku 1996. w wyniku przekształcenia wcześniejszego słuchowiska radiowego pod tym samym tytułem. Utwór porusza typową dla autora problematykę filozoficzną, a nawet moralną. Tytuł nawiązuje do mezaliansu i tragedii, jaka rozegrała się w tym austriackim pałacyku myśliwskim w roku 1889. Choć sam autor umiejscawia akcję swojej powieści w okresie zimnej wojny, (choć może z utworu nie wynika to w sposób jednoznaczny), jej wymowa pozostaje uniwersalna, a nawet, jak to się często dzieje w przypadku utworów science-fiction, z czasem zyskuje na aktualności. Żyjemy, bowiem w dobie dylematów moralnych na temat klonowania człowieka i ingerencji w ludzki genom.

ikonkaPDFPRZEDMOWA do Bałkańskiej Serii Literackiej

 

Slajder_BSL_na strone www222_kolor

OD TŁUMACZKI:

Predrag Raos, postać równie wybitna, co kontrowersyjna, bez żadnej przesady może zostać nazwany chorwackim Lemem. Przyznam, że jako tłumaczka byłam zaskoczona, że od chwili jego debiutu książkowego w roku 1978 (22. rujna: roman o jednom maturalcu) dotychczas nie znalazł się nikt, gotowy sporządzić przekład choćby skromnego opowiadania lub fragmentu powieści autorstwa Predraga Raosa, mimo że czasy o których mówię znacznie bardziej niż współczesne, sprzyjały promowaniu autorów również z bałkańskiej słowiańszczyzny. Warto wspomnieć choćby serię „Biblioteka Jugosłowiańska” – przedsięwzięcie Wydawnictwa Łódzkiego, w którym w latach 1970-1995 ukazały się dzieła zarówno klasyków jak i pisarzy młodych, debiutujących. Jednak fantastyka Predraga Raosa nie została wówczas w naszym kraju wzięta pod uwagę, mimo że uniwersalny przekaz ujęty w oryginalną, futurystyczną formę w niczym nie kolidował z ówczesną poprawnością polityczną.

Niemniej jednak, dokładnie z tych samych powodów, nic nie stoi na przeszkodzie, aby dzisiaj nadrobić to stare niedopatrzenie, co uważam za jedną z ważniejszych decyzji Wydawnictwa „Maximum”, bo przecież nawet najwcześniejsze utwory Raosa nie straciły nic na swojej uniwersalnej aktualności. Faktem jest, iż nawet przeciwnicy jego twórczości, którzy głoszą, że autor Mayerlingu najlepsze lata ma już za sobą, muszą się zgodzić, że dwutomowa powieść Brodolom kod Thule (1979) na zawsze zapisała się w historii chorwackiej literatury, i to nie tylko w wąskim obrębie gatunku science-ficion.

Mayerling to powieść, która powstała w roku 1996 w wyniku przekształcenia wcześniejszego słuchowiska radiowego pod tym samym tytułem. Utwór porusza typową dla autora problematykę filozoficzną, a nawet moralną. Tytuł nawiązuje do mezaliansu i tragedii, jaka rozegrała się w tym austriackim pałacyku myśliwskim w roku 1889. Choć sam autor umiejscawia akcję swojej powieści w okresie zimnej wojny, (choć może z utworu nie wynika to w sposób jednoznaczny), jej wymowa pozostaje uniwersalna, a nawet, jak to się często dzieje w przypadku utworów science-fiction, z czasem zyskuje na aktualności. Żyjemy, bowiem w dobie dylematów moralnych na temat klonowania człowieka i ingerencji w ludzki genom.

Wspomniałam, że zdziwił mnie fakt, iż wcześniej nie znalazł się tłumacz gotowy przełożyć utwory Raosa na język polski, ani wydawnictwo skłonne opublikować je w naszym kraju. Rozumiem, że jednym z powodów mogły być trudności na poziomie translacji. Autor jako umysł ścisły (z wykształcenia chemik), chętnie posługuje się wyrażeniami z pogranicza biologii, chemii fizyki, a nawet równaniami matematycznymi. Jednak fakt ten, jakkolwiek istotny, okazał się nie stanowić bariery niemożliwej do przejścia dla tłumacza, czego najlepszym przykładem jest niniejsza publikacja. Stąd pozwolę sobie przypuszczać, że być może nieco zniechęca do współpracy ekscentryczna osobowość samego autora. W ojczyźnie Raos jest postacią wyrazistą, znaną z bystrego umysłu, sarkastycznego humoru, bezpośrednich wypowiedzi i ciętych ripost w mediach. Przekonała się o tym bezlitośnie pewna „sympatyczna i delikatna” (jeśli wierzyć jej własnym słowom, którymi tak właśnie się przedstawiła), emerytka ze stolicy Chorwacji, która dzwoniąc do studia programu Noćna mora Željka Malnara w lokalnej zagrzebskiej stacji komercyjnej «Z1», w którym pisarz był częstym gościem, postanowiła dowiedzieć się jak wygląda pisarz bez swojego odwiecznego nakrycia głowy. Na jej prośbę, w której zaklinała się na Boga, błagając żeby: „Tylko na sekundę zdjął czapkę, a potem może ją założyć ponownie” pisarz napomniał ją, żeby nie bluźniła, po czym ku konsternacji prowadzącego odrzekł: „A pani niech mi zejdzie z ku**sa, ale nie na sekundę, tylko na zawsze[1]”. „Sympatyczna i delikatna” starsza pani rozłączyła się. Program był oczywiście emitowany na żywo.

Tak czy inaczej, jestem przekonana, że polskich czytelników bardziej niż nakrycia głowy pisarza zainteresuje jego twórczość, toteż z wielką satysfakcją oddaję przekład powieści Mayerling ze szczerą nadzieją, że to nie jedyny utwór tak znakomitego autora, jaki było mi dane przybliżyć moim rodakom.

 Agnieszka Żuchowska-Arent

[1] Dosłownie: «A vi se gospođo skinite mi s kurca, ali ne na sekundu nego zauvijek.» Żródło: http://www.youtube.com/watch?v=zqyj9XFZ_sU

Raos_okladka_przodek_www

mystic-ornament